Pesten, seksuele intimidatie, discriminatie, agressie en geweld door collega’s of leidinggevenden. Het is ongewenst gedrag dat nog te vaak voorkomt op de werkvloer en bovendien grote impact heeft op mensen. Het is onacceptabel en moet worden tegengegaan. Met de invoering van een verplichte gedragscode ongewenst gedrag wil het kabinet verder bouwen aan een sociaal veilige werkomgeving voor iedere werknemer. Inmiddels is daarover een wetsvoorstel opengesteld voor internetconsultatie.
De huidige situatie
Uit onderzoek in 2018 bleek dat ongeveer 38% van alle bedrijven organisaties al een gedragscode omtrent ongewenste omgangsvormen heeft. Op dit moment is zo’n gedragscode van de werkgever niet wettelijk verplicht, maar op iedere werkgever rust wel de wettelijke plicht zorg te dragen voor de veiligheid van de werkomgeving van zijn werknemers (artikel 7:658 BW). De werkgever moet daarbij de maatregelen treffen en aanwijzingen verstrekken die redelijkerwijs nodig zijn ter voorkoming dat werknemers in de uitoefening van de werkzaamheden schade lijden. In het verlengde daarvan moeten werkgevers ook al beleid voeren gericht op het tegengaan of beperken van psychosociale arbeidsbelasting (PSA), zowel ten aanzien van preventie als op de afhandeling van klachten (Artikel 3 lid 2 Arbeidsomstandighedenwet).
Uit onderzoek is gebleken dat in 2023 7% van de werknemers te maken had met ongewenst gedrag door collega’s of leidinggevenden. De Rijksoverheid heeft in de afgelopen jaren al veel activiteiten ondernomen om bedrijven te stimuleren beleid te vormen om ongewenst gedrag tegen te gaan. Desondanks is het percentage werknemers dat ongewenst gedrag rapporteert nog steeds hoog.
De beoogde situatie
Op 17 februari 2025 is een wetsvoorstel ingediend dat de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) wijzigt en werkgevers met tien of meer werknemers verplicht over een schriftelijke gedragscode tegen ongewenst gedrag te beschikken. Dit voorstel, dat momenteel openstaat voor internetconsultatie, heeft als doel een sociaal veilige werkomgeving te bevorderen door ongewenst gedrag zoals pesten, seksuele intimidatie, discriminatie en werkdruk expliciet te adresseren.
Het opstellen van een gedragscode is volgens het kabinet een effectieve en laagdrempelige manier voor bedrijven om te werken aan een sociaal veilige werkomgeving. Het biedt werknemers en werkgevers duidelijkheid over wat gewenst en ongewenst gedrag is. Het zorgt daarnaast voor het gesprek op de werkvloer over gewenst en ongewenst gedrag.
Het wetsvoorstel dat nu in internetconsultatie gaat, stelt ook een aantal eisen aan gedragscodes. Bijvoorbeeld dat werkgevers moeten zorgen voor voorlichting aan werknemers over de gedragscode. Tegelijkertijd blijft er ruimte voor maatwerk. Dat betekent dat werkgevers zelf, binnen de gestelde kaders, de inhoud van de gedragscode en het proces eromheen kunnen bepalen.
Het wetsvoorstel maakt een uitzondering voor kleine werkgevers met minder dan 10 werknemers in dienst. Reageren op het wetsvoorstel voor een gedragscode ongewenst gedrag voor werkgevers kan nog tot en met 23 maart 2025 via internetconsultatie.nl.